Nie istnieje coś takiego jak zachowania trudne czy nieakceptowalne; u dzieci ze spektrum autyzmu są jedynie wyrazy frustracji na niezaspokojone potrzeby oraz negatywne oddziaływania środowiska. Jedyną skuteczną metodą eliminacji niepożądanych zachowań jest eliminacja negatywnych czynników oddziałujących na dziecko.
Na skutek oddziaływania negatywnego czynnika, tak zwanego destruktora, dziecko nie potrafi się skoncentrować, jest cały czas poddenerwowane z każdą chwilą narasta frustracja. Taki destruktor może być jeden a może być ich kilka oddziałujących jednocześnie. Narastająca frustracja prowadzi do tzw. meltdownu.
Meltdown to intensywna terapia na silne uczucia lub bodźce. Gdy dziecko zostaje całkowicie przytłoczone swoimi doznaniami, chwilowo tracąc kontrolę nad zachowaniem może przybierać wiele różnych form od krzyku i płaczu do zachowań agresywnych i auto agresywnych. Meltdown nie jest zwykłym napadem złości, dziecko, które go doświadcza nie próbuje niczego na otoczeniu wymusić, ale jest tak zdenerwowane, że nie może nad sobą panować.
Rolą osoby pracującej z dzieckiem jest określenie destruktorów oraz ich eliminacja. Stresory mogą być: biologiczne, emocjonalne, poznawcze, społeczne oraz prospołeczne:
- Biologiczne to bodźce odbierane przez zmysły, głód, brak snu, brak ruchu, trudności motoryczne, temperatura czy alergeny.
- Emocjonalne to silne lub złożone emocje zarówno te powszechnie uważane za “negatywne” jak i te “pozytywne”
- Poznawcze: informacje podawane za szybko lub za wolno, brak logiki wydanych poleceń, wyrażenia sensoryczne, które są niezrozumiałe (nie potrafimy ich zinterpretować, zintegrować, dostrzec w nich schematu), czas koncentracji przekraczający możliwości.
- Społeczne: trudności w komunikacji kontaktach społecznych, nawiązywaniu i budowaniu relacji, konflikty, oczekiwania otoczenia odnośnie “odpowiedniego” zachowania, sytuacje trudne do interpretacji, sytuacje, gdy jesteśmy ofiarą lub świadkiem przemocy.
- Prospołeczne: silne emocje innych ludzi które współodczuwamy, sytuacje niejednoznacznie moralne, konflikty wartości, poczucie winy, konieczność stawiania potrzeb innych przed swoimi.
Stresory tych pięciu obszarów kumulują się powodując wyczerpanie zasobów energii i rosnące napięcie, wskutek czego dziecko staje się wybuchowe, opryskliwe lub wycofane i nieuważne. Nawet drobna rzecz może stać się stresorem zapalnym. Efektem może być meltdown shutdown lub burnout.
Shutdown – przeciwieństwo meltdown – to wycofanie się, zamknięcie, ukrycie. “System przestaje pracować” spowodowany przebodźcowaniem, przeciążeniem, zbyt dużym stresem czy presją. Jest dużo bardziej tolerowany przez społeczeństwo, ale bardziej destrukcyjny dla dziecka. Frustracja lub nasycenie prowadzi dziecko do wewnętrznego zwarcia i odłączenia się od otoczenia.
Burnout – wypalenie. Bardzo wyniszczający stan charakteryzujący się ekstremalnym zmęczeniem, wycofaniem, problemami z funkcjami wykonawczymi i ogólnym funkcjonowaniem organizmu.
Mówiąc o tak zwanych zachowaniach trudnych i nieakceptowalnych specjaliści pokazują całkowite niezrozumienie istoty spektrum autyzmu. Wszelkie te zachowania można wyeliminować poprzez właściwe wpływanie na bodźce oddziaływujące bezpośrednio na dziecko. Oparcie wsparcia dziecka na koncepcji neuroóżnorodności, które stosujemy eliminuje destruktory wpływając na znaczną poprawę funkcjonowania dziecka, jednocześnie wzmacniając koncentrację uwagi eliminując tzw. Zachowania trudne i nieakceptowalne.
